An interview with a talented violinist …. Miss Kushmita Biswakarma

Miss Kushmita Biswakarma. A 20-year-old Kalimpong girl, a talented violinist, doing her Violin course in western classical music at the University of Music in Nuremberg, Germany, she says :

“I went to Germany in 2004 when I was only 13. After spending three months there, I came back for a short break. On my return, I told Father McGuire(founder of Gandhi Ashram School who died in 2005) that I did not want to go back. But he asked me not to miss such an opportunity. I thought about it and decided to go back,” said Kushmita.

Apart from learning at the university, she plays for the Bavarian Youth Orchestra. At the annual programme of the Jesuits in Germany, she had played with young musicians from different countries like Argentina, Brazil and Paraguay. “Only best young musicians are allowed to take part in the programme called ‘Sound of the World’,”

Now here is some moment with her…….

You’re Name Please:

Kushmita Biswakarma

Where were you born?

Nassey Busty, Kalimpong

You’re D.O.B. Please:

26. September 1990

Your Father’s Name:

Balbahadur Biswakarma

Your Mother’s Name:

Narmaya Biswakarma

Where did you do your primary Schooling?

Gandhi Ashram School

And your higher studies:

St. Josephs Convent, Saptashree Gyanpeeth, Hauptschule Edling (Germany)

Presently what are you doing?

I am studying music in the music university in Nürnberg, Germany.

How old were you when you first handled your instrument?

I was five years old when I first held a violin in my hand.

Were your parents supporting towards your talent?

They were happy to see my talent towards music and of course they did everything to support me on my musical talent as well as studies for they themselves had no chance to go to school and learn read and write. When they came to know about Gandhi Ashram School which was founded by Fr. McGuire, they were so thankful to him for giving me (and my two younger sisters) a big chance for educational and musical career! Not only my parents but also I myself, and all the colleagues of Gandhi Ashram School are very thankful to Fr. McGuire for showing us the real world and the new language called music to communicate and fight against the poverty.

Who was your inspiration towards Violin?

I got this big inspiration towards violin through Sir Rudra Mani Biswakarma who supported and guided me in the field of music.

How proud you feel being a first Young lady to reach such a height?

Of course I feel proud to have faced so many challenges in life. It was my dream to be a good violinist and to reach the dreams we need to know how to differentiate between good and bad influences. I always tried to do good and in this case all my thankfulness goes to my parents, Fr. McGuire, the teachers, my guest family Klein, and my good friend Songkit Lepcha who was always there reminding me about my dream and giving me strength to follow it.

Any Incident you had in your entire life that makes you proud:

Leaving my family and friends back in Kalimpong, going abroad in an unknown country with completely different culture, language and mentality! The big step which i took at my young age makes me feel proud.

What are your interests beside Music?

I am very social oriented person and I love being with people. I like making new friends and learning from the experience which I make day to day. I like going to cinema and swimming!

How do you look our Biswakarma Samaj in today’s generation?

I find it great that the Samaj is there for the people coming from our caste. It gives us the proudest of being ourselves.

Some message to young talents from the hills of our society

Follow your dream and try to do everything for it as this is the big chance which you will not get twice in life! This is a big challenge in life which will make you proud to have reached so far! Never give up!

Any message to our samaj?

Thank you so much for an interview, I hope we can do more better for the society people no matter poor or rich, in heart we are all same!

An Interview with Dipesh Kalikotey….

You’re Name Please:

Dipesh Kalikotey

Where and when were you born?

I was born in Rousay Bazaar Kalimpong on 22^nd February 1988

Tell us about your parents:

I am the eldest son of my parents Nar Bahadur Kalikotey and Jai Maya Kalikotey. My father is a garage’s welder and mother did many odd jobs to support my education along with my siblings. They always supported me in all the hard times of our life. The courage and the commitment that they have shown for me is really commendable. In a sentence I’ll say I have got the best parents in the world.

Where did you do your schooling?

S.U.M.I Kalimpong

You’re High School?

S.U.M.I Kalimpong

What did you choose after +2?

I went for an engineering  course in Electronics and Communication Engineering

Why did you choose Electronics and Communication Engineering?

As per the growing trends ECE is the most versatile branch of Engineering. It is one of the most challenging branches of 21^st century as it is developing constantly in every second of the day. Besides, it was one of my favorites too. So, it was natural for me to choose this branch.

At present you one line status:

Working as a Programmer Analyst in Cognizant Kolkata branch.

As you was a student your achievements:

• In 2002 topped the sent-up examination and thereby got the Earl of Lytton’s Dux Prize from SUM Institution

• In 2003 passed Madhyamik Pariksha becoming the Sub-divisional topper of Kalimpong Sub-division and was awarded the P.R. Pradhan Merit Award

• In 2005 passed plus 2 becoming the Sub-divisional topper of Kalimpong Sub-division

• In 2005 appeared for the West Bengal Joint Entrance Examination and selected

• Joined Jalpaiguri Government Engineering College in the Department of Electronics and Communication, in the year 2005 and passed my B.Tech with a DGPA of 8.2 in the year 2009.

• Department topper in 5^th and 7^th semester of the course.

• Selected in Campus Recruitment Drive in a US based multi-national company Cognizant Technology Solutions with its Head Office in New York in the year 2008

• Did a course in Basic French Language.

How has Success affected you?

First and foremost success has given me confidence, then made me responsible and helped me to realize my priorities and helped me to set my goals. Precisely, it helped in my overall development to make me a responsible person in society and a responsible citizen to my nation.

You choose an IT as you career, how did your parents motivated in reaching your goal?

It is because of the motivation and support I have got from my parents I am able to reach my goal.

Parents always have a pivotal role to play for the success of their children and my parents were no exception to that.

Who would you thank in making your Career?

In my list of thanksgiving I would first like to thank the almighty, then my parents whose motivation was really commendable. I would like to thank my teachers who showed me the light in my journey of education. I would like to thank all the social organizations and individuals who helped me during my hard days and let me realize my dreams.

Society no doubt is a vital part of life…. How would you define this?

Indeed society is the vital part of life as it is bounded by functional interdependence and characterized by the social solidarity. And yes I am proud to be a part of our society which has shown such functional maturity in this age of globalization.

Any plans further?

If get chance I would like to go for higher studies.

Is there any message to the young Generation of our Society?

Open yourselves to challenges. Prepare yourself accordingly, work hard and try to excel in your field of interest. If you will succeed than along with you, your family than, society than, nation will succeed.

Last word to “Biswakarma Samaj Kalimpong”

Thank you for the interview. Lots of best wishes for all the success that we have achieved so far. Please let us know if we can associate ourselves with any of the matters. Thank you again and keep up the good work.

विश्वकर्म समाज, कालेबुङ अनि यसको भूमिका

समाजको परिभाषाछ —

1. समाज वृक्ष हो – छहारी दिने, सदस्यहरु जड़ हुन पोषण दिने। अतः दुवै एक अर्काका सम्पूरक हुन्।
2. समाज एउटा छाता जस्तै हो जसले पानी पर्दा ओत दिन्छ, घाम लाग्दा शीतल दराउँछ, हावा-धुलो उड़्दा केही हदसम्म सुरक्षा दिलाउँछ भने हिँड़्दा लठ्ठी जस्तै प्रयोग गरे सहारा पनि दिन्छ।

समाज किन अनिवार्य —

1. मानिलिऊँ एउटा ठूलो परिवारका सन्तान विभिन्न प्रदेश जस्तै सिक्किन, भूटान, काशी, नेपाल, आसाम, मिजोराममा छरिएर बसोबासो गरेका छन् अनि उनीहरूबीच आउजाउ, कुनै सम्पर्क नभएपछि एक आर्काको अवस्था धनी-गरीब, जन्म-मरण, बिहे-बटुल जस्तै भई केही थाहा हुँदैन। अतः ठूलो सन्तान भएर पनि निस्सन्तानसरह बाँच्नुपर्छ। यस्तै प्रकारले हामी विश्वकर्म परिवार पनि आफ्नो परिस्थति बमोजिम घर-परिवारमा बसे पनि विश्वकर्म समाजको छत्रछायाँमा छौं भने हाम्रो चिह्नारी, नाता कायम हुन्छ। समयमा परेको खण्डमा समाजले सधैँ सन्तानको हितमा काम गरेको हुन्छ।
2. अनुसूचित जातिको विश्वकर्म समाजले बेला-बेलामा उत्पीड़न, अड़चन, बिघ्नवाधा, हेलारोँचो, अवहेलना घरगाउँ र समाजमा सहन गर्नुपर्छ। यस्ता कुपरिस्थितिको उन्मूलन गर्नु समाजको अहम् भमिका रहन्छ।

विश्वकर्म समाजले भविष्यमा गर्नुपर्नेकार्यक्रम अनि समाजको भमिका

विश्वकर्म समाजले भविष्यमा गर्नुपर्नेकार्यसूचि पूर्व निर्घारित गर्न कठिन पर्दछ। समय परिस्थिति कस्तो आउँछ त्यसलाई मध्यनजर राखेर समाजले आफ्नो समुदायको हितमा काम गरेको हुन्छ। भन्नुको तात्पर्य विश्वकर्म समाजले भविष्यमा गर्नुपर्ने कार्यक्षेत्र विशाल छ।

1. त्यसै पनि अनुसूचित जाति –विश्वकर्म समुदायका मानिसहरू समाजिक, आर्थिक र शैक्षिक क्षेत्रमा भारतका अन्य विकसित जातिको दाँजोमा पछौटे जाति हो जसलाई संविधानको अनुच्छेद 341 अनि 342 –अन्तर्गत संसदद्वारा सूचिमा गाभिएको हो। तसर्थ यी तिनै क्षेत्रमा विश्वकर्म समाजले भविष्यमा पनि आफ्नो समुदायको उत्थानको कार्य गर्नेछ।
2. आफ्नो भावी कार्यक्रममा समाजले प्रारम्भ गरेको जनगणनाको कार्यलाई अन्तिम रूप दिन सक्षम भए अति उत्तम हुनेछ। जस जनगणमाको कार्यमार्फत् समाजलाई आफ्नो परिधिभित्र परेका विश्वकर्म सन्तानको जनसंख्यासितै शैक्षिक, आर्थिक, धार्मिक, व्यवसाय अनि विभिन्न अवस्थाका विवरण स्पष्ट हुँदछ। जनगणना मार्फत् सूचिमा परेका विश्वकर्म समुदायका दक्ष र पारखीलाई लिएर विभिन्न क्षेत्र-शिक्षा, सङ्गीत, सांस्कृतिक, चित्रकला, साहित्य, खेलकुद इत्यादि क्षेत्रमा धेरै विकास कार्य गर्नसकिन्छ।
3. 1926 –देखि स्थापना भएको विश्वकर्मा समाजका जति पनि पदाधिकारी कर्मठ सदस्य-सदस्या हुनुहुन्थ्यो अथवा हुनुहुन्छ ती पुराना व्यक्तिवर्गलाई वर्तमान विश्वकर्म समाजद्वारा सधैँ सम्झना एवम् सम्मान गरियोस्।
4. विश्वकर्म समुदायका मेधावी विद्यार्थी एवम् ख्यातिप्राप्त व्यक्तिलाई संवर्द्धना जनाउने कार्यक्रम रहोस्।
5. 1926 –देखि स्थापना भएको विश्वकर्म समाजको आफ्नै विशेषता र इतिहास हुनुपर्ने। यो लामो समयको अन्तरालमा कति उतार-चढ़ाउ समाजले झेल्नु पऱ्यो होला। समाजमा भने जस्तो दस्तावेज नहुँदा, वर्तमान विश्वकर्म समाजले भावी कार्यक्रममा एउटा स्मारिका निकाल्न अनिवार्य छ।
6. हाम्रो विश्वकर्म समाजमा पुरोहित-पण्डितको सङ्खया अति कम्ती देखिन्छ। समुदायमा जजमान कार्यक्रममा रुचि बढ़ाई संस्कृत पाठशालामार्फत् सङ्ख्यामा वृद्धि ल्याउन आवश्यक देखिन्छ। विशेष एउटै अन्त्येष्टि क्रियाको शास्त्र चालाउने हितकारी समाजमा धनी-गरीब सबैमा 13 दिनकै शुद्धिकार्य गरिन्छ भने विश्वकर्म समुदायमा मन परी जस्तै देखिन्छ। यसमा एकीकरण/एकरूप गर्नलाई पुरोहितवर्गसित विचार-विमर्शको आवश्यक हुँदा यस विषय समाजले पहल गर्नुपर्नेदेखिन्छ।
7. विश्वकर्म समाजले भविष्यको कार्यक्रममध्ये फूलपाती, देउसी, सांस्कृतिक कार्यक्रम, वनभोज, प्राकृतिक प्रकोप सहायता, पर्यावरण संरक्षणमूलक कार्यक्रममा आफ्नो सहभगिता जनाउन सकोस् जसमार्फत् परम्परा, भेषभूषा, संस्कृति, सद्भावना, मित्रता, एकता कायम रहोस्।

- मणिकुमार रसाइली, कालेबुङ

नियतिर्केणः बाध्यते

कमानसिंह बाबु!

तिम्रो सेवा निवृत्तिका

अमूल्य क्षणहरू यहाँ

व्यस्ततामै बिते

उमेरको यो आफ्नो यात्रामा

अशक्त महसुस गर्दै निधारका चिटचिटे पसिनाहरू पुछेर

तिम्रा ती समकालीन मित्रहरू सित

एउटा नोस्टलजिया दोहोराउँदै

चौरस्ताका बेन्चहरूमा

मज्जाले बसेर

थकाई मार्ने

फुर्सद नै कहाँ मिल्यो र तिमीलाई,

आफ्नो स्वास्था लाभ गर्न

कञ्जनजङ्घाका सेता हिउँहरू हेर्दै

मालरोडको स्वच्छ हावा

सेवन गर्ने

मौका नै कहाँ मिल्यो र तिमीलाई,

बरू ती रोग/चिन्ता/थकाइ

अनि उमेरका धमिराहरूलाई

कतैतिर पन्साएरै भए पनि

जातिय अस्मिताको निम्ति

आत्मबलको राँको बाली

एउटा जोशिला युवा मन बोकेर

अन्याय र अत्याचारको विरुद्ध लड़िरह्यौ

मनका असंख्य असन्तुष्टिहरू पोखिरह्यौ

अनि यतिन्जेल-

टेवा नपुगेको समाजलाई हेरिरह्यौ

समाजमा व्याप्त

सङ्कीर्णताको कालो बादललाई

सुस्तरी पन्साउन खोज्दै

यो पहाड़ र मधेशका

गोर्खा अनुसूचित जातिहरूका

समुत्थानको निम्ति सदैव

संवैधानिक सहुलितहरू खोजिरह्यौ

हो साँच्चै-

तिम्रा ती व्यस्तताहरू व्यर्थै बितेनन्

त्यसैले मनभित्र थुप्रै

आशाका बिरुवाहरू रोप्दै

यी शोषित र अत्याचारी

गोर्खाहरूका अधिकार र गोर्खाल्याण्डको निम्त

ज्वालमुखी भएर पड़्किदियौ

तर अभाग्यवश!

नियतिर्केणः बाध्यते

केही स्वप्न खोज्न हिँड़्का

तिम्र दूरदर्शी आँखाहरू

अब सधैँका लागि निदाए

गोर्खा अम्बरका एउटा नयाँ सूर्य

आज अनायसै फेरि अस्ताए।

-जतीश बराइली “विपश्वी”, दार्जीलिङ

दलितको मसीहा “भारत रत्न” डा. भीमराव अम्बेदकर

(कालेबुङ विश्वकर्म समाजद्वारा डा. भीमराव अम्बेदकर जन्म-जयन्ती समाजघरमै भव्य रुपमा पालन गरिएको थियो। यस अवसरमा श्री एल. बी. घिमिरे, श्री मणिकुमार रसाइली, श्री दशरथ लोहार, श्री भरत बराइली अनि श्री सुदेश खातीद्वारा आ-आफ्ना विचार प्रस्तुत गरिएको थियो। यसै कार्यक्रममा श्री बी. के. सिलालद्वारा डा. भीमराव अम्बेदकरको जीवनमाथि एउटा लेख प्रस्तुत गरिएको थियो जसलाई यस व्लोगका पाठकहरूका निम्त जस्ताको त्यस्तै यहाँ प्रकाशित गरिएको छ।

 

महापुरुषहरूले भनेका छन् –परिस्थिति र समयअनुकूल नै महापुरूषहरूको जन्म हुन्छ। प्रत्येक युगमा एक न एक युग प्रवर्तक महापुरूष, सन्त महात्माहरूले जन्म लिई आफ्नो सत्प्रायास एंवम् महान् कार्यको माध्यामद्वारा युग-निर्माता बनी उच्च पदमा अर्थात् ओहोदामा पुगेका हुन्छन्। यसरी नै भारतरत्न डा. भीमराव अम्बेदकर पनि यिनै महान् परम्पराद्वारा नै एक अग्रीम महापुरूष थिए। तिनले आफ्नो सम्पूर्ण जीवन दलित, पीड़ित, गरिब, दुःखी, शोषितहरूको उत्थान, उद्धार औ प्रगतिको निम्ति समर्पित गरेका थिए।

ड़ा. भीमराव अम्बेदकरको जन्म एक दलित वर्गमा भएकोले उक्त वर्गको पीड़ित एंवम प्रताड़ित मनुष्यको गाथाको प्रत्यक्ष अनुभवको विशाल भण्डार थियो उनमा। धेरै शताब्दी पहिलेबाट नै भारतीय समाजमा अछुत वर्गका मानिसको जीवन दुःखमय, उपेक्षित अनि प्रताड़ित थियो। त्यो सबैले जानकै कुरा हो। सामन्ती समाज व्यस्थामा अछुत वर्गका मानिसहरू पशुभन्दा तुच्छ सम्झी, घृणित व्यवहार गरी दासका रूपमा हेरिन्थ्यो। यिनीहरुको जीवन जिउँदैमा नारकीय थियो। यस्तो शोषणमूलक व्यवस्था समाजिक असमानताविरूद्ध सङ्घर्ष गर्नेएक दीर्घ परम्परा बसेको थियो। प्राचीन कालमा महात्मा बुद्ध, महावीर स्वामी मध्यकालमा कबीर, रविदास, गुरू नानक र आधुनिक कालमा रामकृष्ण परम हंस, विवेकानन्द, महात्मा गान्धी आदिले यस्तो असमानता, सामाजिक संरचमाविरुद्ध आ-आफ्नै दङ्गद्वारा सङ्घर्ष गर्दै आए। यसरी नै डा. भीमराव अम्बेदकर पनि सङ्घर्षशील परम्पराका सुदृढ़ स्तम्भ थिए।

डा. अम्बेदकरको महाराष्ट्रको भूमि “मूल” –मा अनुसूचित जातिको एक अत्यन्त निर्धन परिवारमा 14 अप्रेल 1891 –मा भएको थियो। तिनी आफ्ना मातापिताको चौधऔं (चौदह) सन्तानमा सबैभन्दा कान्छो थिए। तिनले जन्मँदै विशेष प्रतिभा लिएर आएका थिए। सन् 1907 –मा तिनले मेट्रिकको परीक्षमा उत्तीर्ण भएपश्चात् त्यही वर्ष रामबाईसित विवाह गरे। वैवाहिक जीवनको निर्वाह गर्दै आफ्नो अध्यन पनि जारी राख्दै सन् 1912 –मा स्नातक (बी.ए.) परीक्षमा उनी उत्तीर्ण भए। अर्थ अभावको कारण उच्च-शिक्षा प्रप्त गर्नमा बाधा उत्पन्न भयो तर संयोगवश वड़ोदाका नरेशले अम्बेदकरलाई सहायता दिने घोषणा गरे। साथै उहाँकै सहायताबाट तिनी उच्च शिक्षा प्रप्त गर्न 1916 –मा न्यूयोर्क गए। अमेरिका, जर्मन, लण्डनमा गएर अध्ययन गरेपश्चात् 1923 –सम्ममा तिनी एम.ए., पी. एच. डी. बार एट. ल –का महत्त्वपूर्ण परीक्षाहरूमा उत्तीर्ण भए। स्वदेश फर्किएपश्चात् जीविकोपार्जनको साथसाथै बाबा साहेब डा. भीमराव अम्बेदकर दलित वर्गको उत्थानको कार्यक्रममा सक्रिय रहे। दलित वर्गका सर्वमान्य नेता हुनाका साथै तिनी देशमुक्तिको साथसाथै सामाजिक एंवम शैक्षणिक व्यवस्थाको पनि अनिवार्य रहेको महसुस गर्थे। तिनको धारणा थियो – जबसम्म भारतबाट जातिप्रति छुवाछुतको भेदभाव हट्दैन तबसम्म राजनीतिक स्वतन्त्रता अधुरो रहनेछ। राजनीतिक क्रान्तिको समानान्तर सामाजिक औ सांस्कृतिक क्रन्ति पनि अनिवार्य छ। 1926-1931 –सम्म बाबा साहेबको जीवनमा खूबै सङ्घर्ष अनि उत्थानको समय रहेको थियो। तिनले “मूक” नामक पत्रिकाको प्रकाशन एंवम् सम्पादन गरेका थिए। यसैको माध्यमद्वारा दलित पीड़ित र उपेक्षितहरूका समस्याप्रति विचारोत्तेजक ढ़ङ्गबाट रचनाहरू प्रकाशमा ल्याउँथे। दलितहरूलाई तिनी शिक्षा दिनको साथै सङ्घर्षको निम्ति सङ्गठित हुने शिक्षा दिन्थे। तिनको धारणा थियो – यिनै सामञ्जस्य एंवम् समन्वयनबाट दलितहरूले आफ्नो उद्दार र उत्थान गर्नसक्छन्। सर्वप्रथम अम्बेदकरले 1927 –मा महाड़मा “चौबदार तालाब” आन्दोलन गरे। 2 मार्च, 1930 –मा नासिक मन्दिर प्रवेश आन्दोलन गरे। तिनको भनाइ थियो – अछूत जाति आफ्नो धर्मावलम्बी मन्दिरमा प्रवेश गर्नदेखि किन वञ्चित छन्? यो भन्दा ठूलो अत्याचार अरू के हुनसक्छ? 6 दिसम्बर, 1930 –मा डा. अम्बेदकर अनुसूचित जाति एंवम् पछौटे जातिहरूको समोचित अधिकार दिलाउन “गोलमेज” कांग्रेसमा सामिल हुन लण्डन गए। यस्तै प्रकारले दोस्रोपल्ट 1931 –मा पनि “गोलमेज” परिषद्मा तिनले हिस्सा लिए। डा. अम्बदेकरको ओजस्वी वाणी, प्रतिभा भएका थिए। 24 सितम्बर, 1932 –मा डा. अम्बेदकरसित अंग्रेजहरूले ”पूना पैक्ट” गरेका थिए। यसैको परिणामद्वारा दलितहरूको अधिकारमा पढ़ोत्तरी भयो। अभाग्यवश 1934 –मा डा. अम्बेदकरकी धर्मपत्नी देहान्त भयो। यस्तो आघात पुगेको समय तिनले ज्यादै कठिनाइको जीवन बिताउनुपऱ्यो।

सन् 1936 –मा तिनी श्रमिक अनि दलितहरूको सङ्घर्षका निम्ति मजदूर सङ्गठनलाई ठूलो शक्ति मान्थे। बाबा साहेब भन्नहुन्थ्यो – दलितहरूका उथानका निम्ति जति आवश्यकता आर्थिक औ सामाजिक सङ्घर्षको हुन्छ त्यति नै उत्थान शिक्षाको हुन्छ। शिक्षाबिना मनुष्यको चेतनामा जागृति आउनसक्तैन। उपरोक्त उद्देश्य पूर्तिका निम्ति तिनले 20 मई, 1946 –मा सिद्धार्थ महाविघ्यालयको स्थापना गरे। डा. अम्बेदकरको प्रतिभा, परिश्रमनिष्ठा, कर्तव्य परायणता, कर्यकुशलता आदिको कारण तिनको प्रसिद्धि समस्त विश्वमा फैलियो।

भारत स्वतन्त्रतापश्चात् प्रथम प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरूको दृष्टि डा. अम्बेदकरमाथि पऱ्यो अनि तिनलाई आफ्नो मन्त्रीमण्डलमा वित्तमन्त्री नियुक्त गरे। 21 अगस्त, 1947 –मा डा. अम्बेदकरलाई संविधान प्रारूप समितिको अध्यक्ष नियुक्त गरियो। डा. अम्बेदकरको निर्देशनमा स्वतन्त्र भारतको संविधान बनियो जसको मूल उद्देश्य धर्मनिरपेक्ष जनवरी, 1940 –मा तिनले भारतको संविधान राष्ट्रलाई समर्पित गरे। तिनले आफ्नो मन्त्रित्वकालमा अनेकौ महत्त्वपूर्ण संवैधानिक कार्यहरू गरेका थिए। यसैबीच तिनले देश-विदेशको भ्रमण गरे औ आफ्नो ओजस्वी भाषणद्वारा प्रत्येक भारतीयलाई प्रभावित पार्नसके। 27 सितम्बर, 1951 –मा डा. अम्बेदकरले मन्त्रीमण्डलबाट त्यागपत्र, विधि विशेषज्ञता, निष्ठा अनि आस्थादेखि समस्त विश्व प्रभावित भयो। 1952 –मा कोलम्बो विश्वविद्यालयले तिनलाई एल. एल. डी. –को उपाधिले सम्मानित गऱ्यो भने उस्मानिया विश्वविद्यालयले 12 जुन, 1943 –मा डी. लिट् –को उपाधि प्रधान गऱ्यो।

डा. अम्बेदकर एक बहुमुखी प्रतिभसम्पन्न व्यक्ति थिए। बौद्ध दर्शन औ धर्मको विषयमा अगाध ज्ञान उनमा थियो। उक्त दर्शनद्वारा अत्यन्तै प्रभावित हुनको साथै अन्तमा उनी बौद्ध बने।

सन् 1954 –मा भएको विश्व बौद्ध परिषद्मा भाग लिन रङ्गन अनि नेपाल गए। 20 नवम्बर, 1956 –मा उनले बुद्ध औ कार्ल मार्क्स नामक आफ्नो ऐतिहासिक भाषाण दिए जुन भाषण अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण थियो। अम्बेदकर एक कुशल लेखक पनि थिए। भगवान बुद्ध औ तिनका धर्म नामक पुस्तक तिनको ज्यादै ख्यातिप्रप्त कृति थियो। बाबा साहेब डा. भीमराव अम्बेदकर महान् विधिवेत्ता, राजनीतिज्ञ, समाज सुधारक ओजस्वी वक्ता औ लेखक थिए। उनले आफ्नो प्रतिभाको बहुआयामी सन्दर्भ प्रदान गरे जसले सामाजिक, राजनीतिक, सांस्कृतिक औ आर्थिक क्षेत्रमा समान रुपमा प्रभावत गर्नसक्छ।

सन् 1990-91 –सालमा उनको जन्मशताब्दी वर्षको रुपमा पालन गरियो। यो शताब्दी वर्ष भारतमा मात्रै नभएर विदेशमा पनि बड़ो धुमधाम सँग पालन भयो। राष्ट्र, समाज, जाति औ धर्मको क्षेत्रमा विभन्न स्थानमा भावविह्वल “श्रद्धाञ्जली” अर्पित गऱ्यो। डा. अम्बेदकरको निस्वार्थ सेवाको निम्ति भारत सरकारले पनि देशको सर्वोच्च उपधि “भारत रत्न” –ले विभूषित गऱ्यो।

बाबासाहेब डा. भीमराव अम्बेदकरको स्मरण गर्नको मुख्य लक्ष्य देश औ समाजले उनले देखाएको मार्गमा हिँड़न सक्नुपर्छ। उनले दलित पीड़ित, गरिब, उपेक्षितहरूको उत्थानका निम्ति जसरी आफ्नो जीवन समर्पित गरेका थिए त्यसरी नै हामीले पनि त्यो कर्तव्य पालन गरी उनले देखाएको मार्गलाई अप्नाउन सक्नुपर्छ जबसम्म देशमा एक व्यक्तिको आँखामा आँशु बहनेछ जबसम्म देश र जाति समाजको कल्याण हुनेछैन। यसबारे समायमा नै हामीमा चेतना आएको हुनुपर्छ। बाबा साहेबको जयन्ती मनाएर मात्रै हुँदैन। उहाँको सपनालाई साकार बनाउनु हो भने हामी प्रतिज्ञा गरौं डा. भीमराव अम्बेदकरले देखाएको मार्गलाई अनुशरण गरे मात्र यसैमा हाम्रो भविष्य सन्निहित हुनेछ भन्ने।

जय भारत

जय अम्बेदकर

-बी. के. सिलाल

समाजिक चेतना र हाम्रो दायित्व

व्यापक अर्थमा समाज भन्नाले एउटै रहन सहन, व्यवस्था, धर्म आदि अँगाल्ने वा एउटै स्थानमा बसोबासो गर्नेमानिसहरूको समूहलाई अर्थात् कुनै विशेष उद्देश्य लिएर सङ्गठन गरिएको संस्था वा सङ्घ बुझिन्छ। त्यसैले विचार, विवेक र जिज्ञासाको प्राधान्यले गर्दा यस संसारको प्राणी जगतमा मनुष्य एक विशिष्ट सामाजिक प्राणी भएकोले समाजबिना मानिसको अस्तित्वको कल्पना गर्नसकिन्न। कुनै पनि व्यक्ति वा परिवार आफू मात्र कहिल्यै पनि परिपूर्ण र सन्तुष्ट हुनसक्तैन। व्यक्तिले वास्तवमा समहूमा नै बसेर केही असल कार्यहरू गर्नेइच्छा र आकांक्षा राख्दछ। भौतिक जगतमा आफूलाई चाहिने विलासका कतिपय वस्तुहरू र वैभव प्राप्तिले आफू र परिवार सन्तुष्ट भए पनि समाजबिना बाँच्नुपर्दा धेरै कुराहरूको अभाव र अप्रप्तिले उ सदैव छट्पटाइरहेको हुन्छ। अतः समाज वा सङ्घ मानिसहरू एकत्रित भएर विभिन्न लक्ष्य प्रप्ति र सुरक्षाको निम्ति साङ्गठनिक रूपले कार्य गर्दछन्।

भारतवर्ष स्वतन्त्र हुनअघि नै सन् 1924 सालमा दार्जीलिङमा विश्वकर्म समाज र त्यसपछि कालेबुङ, खरसाङ आदि स्थानहरूमा पनि हाम्रो विश्वकर्म जातिका दूरदर्शी पूर्खाहरूले संस्था स्थापित गरेका थिए। मुख्यतः त्यसबेला त्यस्तो कुनै सामाजिक वहुउद्देश्य नभए पनि तत्कालीन समग्र नेपाली समाजमा देखा परेका छुवाछुत, भेदभाव र सङ्कीर्ण विचारधारालाई रोकथाम गर्न र आफ्ना स्वजातिहरूका सुरक्षाको निम्ति आवश्यकता अनुभव गर्दै समाज गठन गर्नेकाम सराहनीय थियो। यसको छुट्टै ऐतिहासिक महत्त्व रहिआएको छ। विशेष त्यसबेला संस्थाको कुनै लिखित संविधान नभए पनि कुनै एउटा कोठमा भेला भएर मानिसहरू आ-आफ्ना सुख-दुःखका कुराहरू गर्थेअनि सदस्यता शुल्क लिनुपर्नेकुनै बाध्यता र नियम पनि थिएन। रूचि राखेर जो-जो हाम्रो समाज भन्दै आए अनि आफूले भ्याएसम्म र जानेजतिका कार्यहरू गर्दै गए।

स्वतन्त्रता प्रप्तिपछि भारतीय संविधानअनुसार अनुसूचित जातिहरूलाई जातिहरूलाई विभिन्न संवैधानिक सहुलियतहरूका प्रावधान हुन थालेपछि आफ्नो स्वजातिको समाजलाई त्यस बेलाका मानिसहरूले यसलाई अझ जगेरा गर्दै दह्रिलो बनाउदै लानुपर्छ भन्ने सद्भावना लिएर विभिन्न कार्यहरू गर्दै हिँड़े। विश्वकर्म समाज –का ती संस्थापक सदस्यहरूका उक्त दूरदर्शितार स्वजातिप्रतिको मायाले गर्दा हुँदो नै यो आजसम्म नै जीवित अवस्थामा रहेको पाइन्छ। यसरी त्यस बेलाका अशिक्षित बूढ़ापाकाहरूले साङ्गठनिक ज्ञानको अभावमा स्थापित गरिदिएको उक्त संस्था आजका जोशिला युवाहरू, अनुभवी कार्यकर्ता र सक्रिय सदस्यहरूको अभावमा धेरै वर्षसम्म एउटा कोठमा मात्र सीमित रह्यो। आफ्नो संस्था सम्झी धेरै स्वजातिका मानिसहरू सदस्यता लिएर आए पनि सक्रिय भएर इमानदारीपूर्वक कार्य गर्नेमानिसहरू थोरै मात्र देखा परे। संस्था निष्क्रिय रहनुमा यसरी हाम्रै मानिसहरूको लापरवाही र असहभगिता रहेको कुरो एउटा यथार्थ स्थिति थियो।

आजको अस्त-व्यस्त जीवनमा सामाजिक चेतनाले सबैलाई झक्झकाएको छ। यद्दपि अग्रसर भएर निस्वार्थ भावले अघि आएर कार्य गर्नेअनुभवी व्यक्ति र युवक-युवतीहरूको अभाव रहेको पाइन्छ।

एक्काइसौं शताब्दी गतिशील र विकसित वर्तमानमा आफ्नो स्वजातिको समाजलाई अझ बढ़ो जगेरा र संरक्षण गर्दै लानुपर्ने दायित्व हामीलाई आएको छ। पूर्खाले गठन गरिदिएको नेपाली अनुसूचित जातिको समाज (विश्वकर्म समाज) –लाई आजको शिक्षित नव-पिढ़ीले सम्हालेर जातिय सम्युत्थानको निम्त विभन्न कार्यहरू गर्दै लाने बेला आएको छ। केवल आरक्षणको निम्ति र अनुसूचित जाति प्रमाण-पत्र सिफारिशको निम्ति मात्र हाम्रो समाज हो भन्ने तुच्छ र नकारात्मक विचार नराखेर समाजलाई आफ्नै पारिवारिक घरझैं सम्झेर सबै नै सक्रिय भएर अघि आउने कर्तव्य हो। अन्य जातिका सङ्घ-संस्थाहरू आज आर्थिक रूपले पनि सशक्त भएर विभिन्न योजनावद्ध कार्यहरू गर्दै अघि बढ़्दैछन् तर अफसोस, हाम्रो संस्था चाहिँ आर्थिक कष्ट र समाजिक कोषको अभावमा विभिन्न कार्यक्रमहरूको आयोजना गर्नदेखि वच्ञित हुनुपर्दछ। प्रत्येक घरका विश्वकर्महरू नै सदस्य भएर आर्थिक सहयोग पनि पुऱ्याएको खण्डमा समाज आर्थिक रूपले पनि सम्पन्न हुने थियो।

संसारमा समृद्धिशाली जातिको एकमात्र आधार एकता हो। एकता नै त्यो शक्ति हो जसको समक्ष खण्डित शक्तिको पराजय निश्चित छ। अतएव वर्तमान र मविष्यका पिढ़ीहरूलाई उचित मार्गदर्शन दिन र अन्तरहृदयमा भएको हीनताबोध र त्रासको भावनालाई सदैव दूर गर्न साङ्गठनिक एकताको आवश्यकता छ। यही उद्देश्य र मूलमन्त्रलाई आत्मसात् गरौं।

-जतीश बराइली, दार्जीलिङ

विश्वकर्म समाज संगठित गर्नु समयको माग हो

विश्वकर्म समाज संगठित गर्नु समयको माग हो। यो कुरा यसकारण उल्लेख गर्न चाहन्छु कि भारत स्वतन्त्रताको यतिका वर्ष वितेर जाँदा अनि भारतजस्तो गणतन्त्र देशमा नागरिकहरूले आफूले कट्टर देशप्रेमी भएको अनेकौं प्रमाणहरू प्रस्तुत गर्दासम्म पनि कतिपय ठाउँहरूमा आफूलाई देशभक्त, साँचो नागरिक उपधिले सुशोभित नगरेको देख्दा अचम्भ लाग्नु स्वभाविक कुरा हो। भारत देशमा विभिन्न सम्प्रदायका धर्मावलम्बीका मानिसहरू बसोबासो गर्दछन्। तीमध्ये केही सम्प्रदायका धर्मावलम्बीहरूले आफूलाई मात्र देशका साँचो नागरिक अनि अरूचाहिँ पेटपालनका लागि मात्र यहाँ शरण लिन आएको जस्तो दृष्टिकोण राख्दछन्। शायद हामी नेपालीभाषीहरूले पनि कहीँ कतै अन्य सम्प्रदायका मानिसहरूलाई त्यस्तै हेर्दैछौं की? यस्तै दृष्टिले हामीलाई पनि अरू सम्प्रदायकाहरूले हेर्दा हुन्, सोच्ने कुरा हो। त्यसभित्र हामी भारतीय नेपालीहरूको गन्थन आफ्नै छ हामी “नेपाली कि गोर्खा”? सम्पूर्ण नेपालीभाषी भाग-भागमा “नेपाली” र “गोर्खा” भएका छौं। सांस्कृतिक विषयमा पनि विभाजित छौं। त्यतिले मात्र नपुगेर साधारण जाति, अन्य पछौटे वर्ग, अनुसूचित जन-जाति, अनुसूचित जातिमा सरकारको व्यवस्थाभित्र परेर विभाजन भएका छौं। कतिपय कारणहरूले गर्दा राजनैतिक खेमामार्फत् जात-जातको “समाज” स्थपित गर्नलाई प्रेरित मात्र होइन बाध्य गराइरहेका छन्। राम्रै पनि भएको छ। पछि गएर जसको हातमा सत्ता पर्छ, जो बलियो छ, जुन सम्प्रदायका जात गोष्ठीको जोर चल्छ तिनिहरूले नै सबै जाति-गोष्ठीको सहित्य, सांस्कृतिक पृष्ठभूमिहरूमाथि अतिक्रमण गरी घरको न घाटको बनाउँदैछन्। तसर्थ हाम्राहरूको समयमा चेतना जागेको छ। सबैले आफ्नो-आफ्नो जातीय समाज स्थापित गरेर आफ्ना साहित्य, संस्कृति, आर्थिक, सामाजिक स्तरलाई बलियो बनाउँदै छन्। यो पनि सम्पूर्ण नेपालीहरूको उपलब्धि मान्नुपर्छ। सबै जाति गोष्ठीले आफ्नो जाति गोष्ठीलाई मात्र सही नेतृत्व दिएर सही दिशामा डोहोऱ्याउने सके ती जाति-गोष्ठी उन्नतिको शिखरमा पुग्नेछन्। नेपालीभित्रै नै पनि स्वच्छ वातावरणसाथ प्रतिस्पर्धा जाग्ने साथै उन्नति हुनेछ तर ईर्ष्या, रीसरहित हुनुपर्छ।

 

त्यस्तै प्रकारले दार्जीलिङ जिल्लाभरि नै विभिन्न ठाउँहरूमा विश्वकर्म समाज स्थापित भएका छन्। त्यसै गरी कालेबुङ विश्वकर्म समाज पनि साहित्य, सांस्कृतिक, शिक्षा, शिल्पकलाको संरक्षण हुने विश्वास राख्नसकिन्छ।

 

हाम्रा विश्वकर्महरूका थर, गोत्र, रीति-रिवाज, साज-बाज, संस्कृति विषयमा जानकरीमूलक पुस्तक भविष्यमा अवश्य प्रकाशित गर्न सकिएला भन्ने विश्वास राख्नसकिन्छ। यति मात्र होइन भविष्यमा भारतभरिका विश्वकर्मका प्रख्यात समाजसेवी, कलाकार, लेखक, सहित्यकार, चलचित्र निर्माता-निर्देशक र अन्य विषयका प्रतिभाहरूलाई प्रत्येक वर्ष कुनै एकजाना वि़ेज्ञ विश्वकर्मका नाममा पुरस्कार दिन, सम्मान जनाउल सके अति उत्तम हुनेछ। यस कार्यको निम्ति अलग्गै गुठी बनाउन सकनुपर्छ नाकि दिल्लीमा हुने पुरस्कारको निम्ति हाम्रा विश्वकर्म समाजाक सचेत व्यक्तिहरू हारालुछ गरेजस्तो नहोस्। सठिक कार्यमार्फत् सुझाउ राख्न सकियोस्। भविष्यमा विश्वकर्म समाजको हितार्थ विश्वकर्म समाजको निर्देशलाई शिरोपर गरी कार्य गर्नेवचनवद्ध भई सबैमा फेरि नमस्कार जनाउँछु।

 

-बी. बी. विश्वकर्म, शास्त्रीनगर, सिलगड़ी

समाज अनि हामी - एक सारांश

 प्राकृतिक दृष्टिकोणबाट हेर्दा मानिस एक समाजिक प्राणी हो तसर्थ उ अहूदेखि अलग भएर बाँच्न सक्दैन। रबिंसन क्रुसो एउटा सुदूर टापुमा एकान्त जीवन बिताउन बाध्य भए पनि अन्तमा उ आफ्नो समाजमा फक्रिन आतुर थिए। मानव जीवनमा समाजको ठूलो मबत्त्व हुन्छ। मातापिताले आफ्ना सन्तानको उज्जवल भविष्यको निम्ति उनीहरूलाई सही मार्गमा डोऱ्याउन सधैँ तत्पर रहन्छन् भने त्यसरी नै समाजले मानव जातिको उत्थानमा मार्गदर्शन प्रदान गर्नु आवश्यक हुन्छ।

सचेत व्यक्तिहरू आफ्नो भविष्य सुनिश्चित गर्नमा सक्षम हुन्छन्। तर प्रायः धेरै व्यक्तिहरू उचित मार्ग चुन्नमा असमर्थ हुन्छन् साथै कोही कुपरिस्थितिको चपेटमा परेर आधा बाटामा भड़्कन्छन्। यस्ता व्यक्तिलाई सठिक मार्गतिर डोऱ्याई केही प्रत्यक्ष वा परोक्ष रूपमा सहायता पुऱ्याउन सके समाजको निम्ति एउटा सराहनीय कार्य हुनजान्छ।

एउटा नवजात शिशु प्रारम्भदेखि नै दुष्ट वा श्रेष्ठ हुँदैन। उ एउटा निर्मल, निश्चल आत्मासरह हुन्छ। केही कालसम्म उसलाई राम्रो-नराम्रो, सत्य-असत्यको बोध हुँदैन। समयमा जब उसको शारीरिक औ मानसिक स्थितिमा वृद्धि हुँदै जान्छ उसलाई आफूलाई नौलो परिवेशमा उभेको पाउँछ। यस्तो नौलो परिवेशमा उसको मस्तिष्क अति समवेदनशील हुन्छ। यस्तो अवस्थामा आफ्ना नानीहरूलाई सठिक मार्गमा डोऱ्याई असल अनुशासन औ असल शिक्षा प्रदान गर्न अभिभावकवर्गको ठूलो भूमिका रहन्छ। भविष्यमा ती नानीहरू नै समाज निर्माणका कर्णाधार हुनेछन्। अर्कोतर्फ कति हुर्केका नानीहरू आर्थिक अवस्थाले सताएर शिक्षा आर्जन गर्न हतास भएका हुन्छन् जस्ता नानीहरूप्रति समाजका चेतनशील व्यक्तिवर्गले उनीहरूको मनोबललाई सुदृढ़ गरी शिक्षा क्षेत्रमा सहोग पुऱ्याए ठूलो कल्याण हुनेछ।

हुने बिरुवाको चिल्लोपात भनेझैं कति नानीहरूमा विशेष सद्गुणको भण्डार लुकेको हुन्छ। गुरु, शिक्षक औ अभिभावकले यस्ता नानीहरूलाई चिह्नित गरी सठिक मार्गदर्शन गरिदिए उनीहरूका ती गुण फस्टाउन पाउँछन्। फलस्वरुप यस्ता नानीहरू भविष्यमा प्रभावशाली, दक्ष व्यक्ति हुनेछन् औ उनीहरूको उपस्थितिले समाजको गर्व र शोभा बढ़्नेछ। सरकारको धेरैजसो कल्याणकारी कार्यक्रम निम्नवर्गको हितमा हुने गर्छ। अर्कोतर्फ कति आर्थिक अवस्थाले सुसम्पन्न भएका धार्मिक व्यक्तिले दीन-दुःखी, निमुखाहरूलाई दान-दक्षिणा दिने गर्छन्। यस्तै प्रकारले समाजले असह्य व्यक्तिको काल्याणमा कार्य गर्न अनिवार्य हुँदछ कारण मानव सेवा नै समाज सेवा हो।

-सरन तिरुवा, हाम्रो दृष्टि

विश्वकर्म समाज अनि अभिव्यक्ति

सुश्री अञ्जु घिमिरे
हाम्रो दृष्टि

       कालेबुङ विश्वकर्म समाज दीर्धकाल 1926 -सालमा स्थापित भएपछि आफ्नो कर्म परिधिभित्र विश्वकर्म समुदायको हितप्रति अनेकौं कार्य गर्दै प्रगतिको पथमा लम्किरहेछ। समाजको पूर्वकालमा पुरूष सदस्यवर्गको सङ्ख्या शत-प्रतिशत थियो भने नारी सदस्याको सङ्ख्या प्रायः शून्य थियो। समयको चहानाबमोजिम कोक्रो हल्लाउने हातले विश्व हल्लाउन सक्ने नारी-शक्तिको कथनलाई चरितार्थ तुल्याउन वर्तमान विश्वकर्म समाजमा नारी

सिलोक (श्लोक)

हन्दू परम्पराअनुसार गरिने विवाहमा विवाह कार्यक्रमका विभिन्न पड़ावमा सिलोक भन्ने प्रथा विशेष ब्राह्मण, छेत्री, विश्वकर्म, दमाई समाजमा प्रचलित छ।

    वर र वधू (बेउला र बेउली) पक्षका सिलोकेहरूले हातमा सेउली लिएर भन्ने सिलोक :

प्रश्न: (वधु पक्ष) -   कहाँबाट आयौ तमु जन्ती, कहाँ सम्मकी दाऊ

                             धरती तुमारे भान्जे बुहारी के भनी टेकी आयौ पाऊ?

उत्तर (वर पक्ष) -    घरबाट आयौ हामु जन्ती, यहीँ सम्मकी दाऊ

                             धरती हामरे भान्जी बुहारी, विष्णु विष्णु भनी टेकी आयौ पाऊ।

प्रश्न -                    कहाँ उपजे इन विरुवा लामा चिल्ला पात

                             केको निम्ति बोकी ल्यायौ, के हो यसको जात?

उत्तर -                  मधुवन उपजे इन विरुवा लामा चिल्ला पात

                             विवाह कर्मको निम्ति बोकी ल्यायौं पैयौं हो यसको जात।

प्रश्न -                    कहाँ उपजे ल्वाङ सुपारी, कहाँ उपजे वेला

                             कसका हौ तिमी नाति-पनाति, कसका हौ तिमी चेला?

उत्तर -                   मधेसमा उपजे ल्वाङ सुपारी, त्यहीँ उपजे वेला

                             बाजे-बराजुका हौं नाति-पनाति, गुरुजीका हौं चेला।

प्रश्न -                    कति बाट्यौं नामला-दामला, कति बाट्यौ कुच्चा

                             

प्रतियोगितात्मक परीक्षाहरूबारे संक्षिप्त जानकारी

हाम्रा धेरै जस्तो युवाहरू शिक्षार्जनपश्चात् उचित जानकारीहरूको अभावमा कतिपय प्रतियोगितात्मक परीक्षाहरूमा अंशग्रहण गर्नबाट वञ्चित रहन्छन् जसको फलस्वरूप उनीहरू उचित योग्यता हुँदाहुँदै पनि राम्रा-राम्रा रोजगारहरूबाट नै विमुख हुन पुग्दछन्। बेरोजगारी जस्तो जल्दो-बल्दो मुद्दालाई ध्यानमा राख्दै म यस प्रकारणमा पश्चिम बङ्गाल सरकारको प्रशासनिक सेवा (W.B.C.S)- को परीक्षाबारे संक्षिप्त जानकारी दिन जमर्कोगर्दैछु जुन कुरो हृदयाङ्गम गरेर एकैजना युवाले मात्र प्रतिवर्ष यस परीक्षा उत्तीर्ण गर्न सकेको खण्डमा यस कलमकार सन्तुष्ट हुनेछ।

मूलतः डब्ल्यू० बी० सी० एस० परिक्षा पश्चिम बङ्गालको लोक सेवा आयोगद्वारा सञ्चालन गरिन्छ। यस आयोगद्वारा आयोजन गरिने विभिन्न परिक्षाहरूमध्ये यो एक महत्त्पूर्ण परिक्षा हो। यस परिक्षामार्फत् विभन्न विभागीय अधिकारीहरूको चयन गरिन्छ। केन्द्रमा आइ० ए० एस० अधिकारीहरूको परिक्षा गरिएअनुरूप राज्यमा डब्ल्यू० बी० सी० एस० परीक्षाको आफ्नै विशेषता एंव गरिमा रहेको छ। प्रतिवर्ष आयेजना हुने यस परीक्षाबारे आयोगद्वारा विज्ञप्ति अगस्त वा सितम्बर महिनातिर जारी गरिन्छ। यस्ता विज्ञप्तिहरू राष्ट्रिय दैनिकहरूमा पनि प्रकाशित हुने गर्छन्। पाठकहरूले विज्ञप्तिबारे विस्तृत जानकारी आयोगको वेबसाइट www.pscwb.org -मा भ्रमण गरी डाउनलोड गर्न पनि सक्छन्।

पश्चिम बङ्गाल सरकार अधीनरथ आयोगद्वारा सञ्चालित हुने यस परीक्षाअन्तर्गत निम्न विभिन्न अधिकारीहरूको चयन गरिन्छ -

खण्ड कः

१. डब्लयू० बी० सी० एस० (एकज्युक्युटिभ)

२. कमर्सियल सर्विस

३. एग्रिकल्चरल इन्कम ट्याक्स सर्विस

४. एक्साइस सर्विस

५. एसिस्टेन्ट रेजिस्ट्रार अफ् को-अपरेटिभ सोसाइटी

६. लेबर सर्विस

७. फुड एण्ड सप्लाई सर्विस

८. इम्प्लोइमेन्ट सर्विस

९. रेजिष्ट्रसन एण्ड स्ट्याम्प रेभेन्यू सर्विस

खण्ड ख

१. वेस्ट बेंगाल पुलिस सर्विस

खण्ड ग

१. ज्वाइन्ट बी० डी० ओ०

२. डेपुटी एसिस्टेन्ट डाइरेक्टर अफ् कन्ज्युमर अफेयर्स एण्ड फेयर बिजिनेस सर्विस

३. एसिस्टेन्ट क्यानल रेभेन्यू अफिसर

४. वेस्ट बेंगाल जुनियर सोसियल सर्विस

५. वेस्ट बेंगाल सब-अर्डिनेट ल्याण्ड रिफर्म सर्विस

६. एसिस्टेन्ट कमर्सियल ट्याक्स अफिसर

७. चिफ कन्ट्रोलर अफ करेक्शनल सर्विस

खण्ड घ

१. इन्सेपक्टर अफ् को-अपरेटिभ सोसाइटी

२. पञ्चायत डेभोलोमेन्ट अफिसर

३. रिह्याबिलिटेशन अफिसर

मूलतः डब्ल्यू.बी. सी. एस. परीक्षा तीन खण्डमा विभाजन गरिएको छ। प्रथमतः प्रारिम्भक परीक्षा (Preliminary Examination), मुख्य परीक्षा (Mains) अनि व्यक्तित्व परीक्षा (Personality Test)

प्रारिम्भक परीक्षा जनवरी महिनातिर आयोजना हुने गर्छ। यस परीक्षामा प्रवेस लिन चाहने उम्मेद्वारको शैक्षिक योग्यता मान्यताप्राप्त विश्वविद्यालयबाट स्नताक हुनुपर्छ औ उमेर 21 वर्ष न्युनतम अनि अधिकतम 32 वर्ष निर्धारित गरिएको छ। यद्यपि अनुसूचित जाति अनि अनुसूचित जनजातिको निम्ति अधिकतम उमेरमा सीमामा पाँच वर्षको छुट दिइएको छ। यो परीक्षा 200 अङ्कको हुनेछ भने यो multiple choice objective प्रकारको प्रश्नावाली हुनेछ। परीक्षार्थीहरूले खूबै होसियारीपूर्वक सही उत्तरहरूमा आवश्यक चिह्न लगाउनुपर्नेछ। गलत उत्तर भए कम्प्युटरले ऋणात्मक मार्किंङ (Negative Marking) गर्नेछ। यस्ता परीक्षाहरूमा अंशग्रहण गर्दा परीक्षार्थीहरूले खूबै होशियारीपूर्वक उत्तर दिनुपर्नेछ। आफूले नजानेको प्रश्नहरूका प्रश्नहरूको उत्तर-कोष्ठहरूमा मनपरी दाग नलाएकै बेश। प्रारम्भिक परीक्षामा साधारण अध्ययन (General Studies) -बाट प्रश्नहरू गरिन्छन् जसको विषय क्षेत्र सम-सामयिक घटनाक्रम, इतिहास, भूगोल, विज्ञान, गणित, अर्थशास्त्र, राजनीति-शास्त्र अनि सम-सामयिक विभिन्न साहित्यहरू हुने गर्छन्। यस परीक्षाको अङ्क विभाजन निम्नप्रकार हुँदछ-

 

1	English Compostion	25 Mark
2	General Science	25 Mark
3	Current events of national and international importance	25 Mark
4	History of India	25 Mark
5	Goeography of india with special refercence to west bengal	25 Mark
6	Indian Politics and Economy	25 Mark
7	Indian National Movement	25 Mark
8	General Mental ability	25 Mark

आयोगद्वारा विज्ञापन अगस्त-सितम्बर महिनातिर प्रकाशित हुने जानकारी मैले माथि नै दिइसकेको छु। यथारीतिपूर्वक परीक्षाको फारम भरेर आयोगको कार्यलयमा बुझाएपछि जनवरी महिनाको शुरुतिरैदेखि परीक्षाको निम्ति एडमिट कार्डहरू परीक्षार्थीहरूलाई आयोगले पठाउन थाल्छ। प्रारम्भिक परीक्षा जनवरीको तेस्रो सप्ताहतिर हुन्छ। यो दुइ घण्टाको अवधिको हुँदछ। परीक्षा केन्द्र दार्जीलिङ वा सिलगड़ी नै गर्नु बुद्धिमता हुनेछ। यस Preliminary Exam- को परीक्षाफल अप्रेल महिनातिरै प्रकाशित हुन्छ, जसको जानकारी आयोगको वेबसाइटबाट पनि प्रप्त गर्नसकिन्छ।

प्रारम्भिक परीक्षाको नतीजा- फल असल भए मात्र परीक्षार्थीलाई मुख्य-परीक्षा (Mains)-मा बस्ने अनुमति प्राप्त हुन्छ। Mains परीक्षा पनि दुई भागमा विभाजित गरिएको छ-

‍

१. वाञ्छनीय पत्र (Compulsory Papers) अनि ऐच्छिक पत्र।

वाञ्छनीय पत्र (Compulsory Papers)- को विषय क्षेत्र निम्न प्रकारका हुन्छन्-

Paper I - (Nepali/Bengali) Essay, Precis writing, Compostion and translation from English to Nepali. (Marks 40+20+20+20)

PaperII - (English) English Essay, Precis Writing, Compostion and translation from Nepali to  English (Marks 40+20+20+20)

Paper III- General Knowledge and Current Affairs (Marks 50+50)

Paper IV- Constitution of India and Five years Plan (Marks 50+50)

Paper V- Artimetic and Test of Reasoning (Marks 50+50)

ऐच्छिक विषय (Optional Subject) -मा परीक्षार्थीले कुनै पनि दुइ विषय छान्न सक्नेछन्। एक विषय दुइ सय मार्कको हुन्छ र यो कूल ४०० मार्कको हुनेछ। कुनै पनि मान्यताप्राप्त विश्वविद्यालयहरूले निर्धारण गरेका विषयहरूमा अनर्स डिग्री स्तरका कुनै दुइ विषयहरू परीक्षार्थीहरूले छान्न सक्छन्। Mains परीक्षा जुलाई-अगस्त महिनातिरै हुनेछ। तर यस परीक्षाको केन्द्र यता दार्जीलिङ, सिलगड़ीमा भने हुँदैन। यस परीक्षामा भाग लिन परीक्षामा भाग लिन परीक्षार्थी कलकत्ता जानुपर्नेछ।Mains परीक्षाको परीक्षाफल अक्टुबर-नवम्बर महिनातिर आोयगले प्रकाशित गर्दछ। Mains परीक्षा उतीर्ण गर्नेपरीक्षार्थीहरूलाई आयोगले व्यिक्तित्व-परीक्षा (Personal Test)- को निम्ति कलकत्तामै आयोग कार्यलयमा, जुन एस. पी. मुखर्जी रोडमा अवस्थित छ, दिसम्बर-जनवरी माहिनामा डाक्ने गर्छ। Personal Test २०० अङ्कको हुँदछ। आयोगका पाँच सदस्यीय टोलीले परीक्षार्थीको व्यक्तित्व परीक्षण गर्छन्। आयोगकहाँ प्रस्तुत गरिएको Bio-data बमोजिम मौखिक प्रश्नहरू सोध्छन्। आयोगका सदस्यहरू सेवानिवृत्त वरिष्ठ अधिकारीहरू, शिक्षाविद्हरू हुने गर्दछन्। उनीहरू मौखिक परीक्षावधिमा यस्तो वातावरण पैदा गर्नेप्रयास गर्छन् कि परीक्षार्थीहरू आफूले परीक्षा दिएको होइन बरू कुनै गम्भीर विषयमा आवश्वक छलफल गरिँदैछ कि भन्ने भान हुन्छ।

समग्रमा, परीक्षार्थीले प्राप्त गरेको अङ्ककै आधारमा मेरिटलिस्ट तयार पारेर रिक्त-पदहरू भर्न उत्तीर्ण भएका परीक्षार्थीहरूको सूचि आयोगले सरकारकहाँ नियुक्तिको निम्ति सिफारिस गरिएका व्यक्तिहरूलाई नियुक्त गर्दछ।

यसरी, निष्पक्ष रूपमा सुयोग्य अधिकारीको चयन गर्नेलोक सेवा आयोगको काम सराहनीय छ। आयोगको कार्य-प्रणालीमा कुनै पनि राजनैतिहस्तक्षेप हुन पाउँदैन र नै योग्य व्यक्तिहरूलो नियुक्ति सठिक स्थानमा हुने गर्दछ। यद्यपि, यस्ता परीक्षाहरू उत्तीर्ण गर्न भने कठोर प्रितस्पर्धाको सामना गर्नुपर्दछ। लाखौं परीक्षार्थीहरूबाट आयोगले तीन-साँड़े तीन सयजना मात्र अधिकारीहरू चयन गर्नेहुनाले सामान्य परीक्षार्थीहरूले सफलता पाउन सक्तैनन्। वास्तवमा धैरै जसो उम्मेद्वारहरू बिना तैयारी नै परीक्षामा बस्ने गर्छन् अनि विफल हुने गर्छन्। यस परीक्षाका उम्मेद्वारहरूले परीक्षाको तैयारी खूबै गम्भीरतापूर्वक गर्न अनिवार्य छ। सीमित समयावधिभित्र उपयुक्त पाठ्य सामग्री नियमितरूपले अध्ययन गर्नेअभ्यास नै सफलताकुनै लक्षण हो।

यस परीक्षामा बस्न चाहने युवाहरूलाई म एक-दुइवटा टिप्स के दिन चाहुन्छु भने यो परीक्षा कुनै Academic परीक्षा नभई प्रतियोगितात्मक परीक्षा हुनाले मेरिटिलस्टमै आउनुपर्नेकारणले गर्दा खूबै गम्भीरतापूर्वक यसको तैयारी गर्नुपर्छ। असल इन्स्टिच्युट (जस्तै RICE, Haldar, Civil Service Academy सबै कलकत्तातिरै अवस्थित छन्) -तिरबाट कोचिङ लिन सके राम्रो तर यो खर्चालु हुनाले असल पुस्तकहरूको सङ्कलन औ अध्ययन गर्नसके राम्रो हुनेछ। कलकत्तास्थित कलेज स्ट्रीटतिर मनग्गे असल पुस्तकहरू पाइन्छन्। दुःख-सुख सिलगड़ी कलेज छेउ-छेउतिरका पुस्तक-पसलहरूतिर पनि यस परीक्षाका उपयोगी सामग्रीहरू पाउनसकिन्छ।

Mains परीक्षा दिन कलकत्तामा आफन्तहरू छन् भने ठिकै छ तर त्यहाँ अध्ययन अनि पठन-पाठन गर्नसकिने माहौल पनि हुनुपऱ्यो। कलकत्ताको बहुबाजारस्थित बुद्धिष्ट देम्पलमा कम खर्चमा निकै दिन बस्ने चाँजो मिल्नसक्छ।

अनुसूचित जाति अनि अनुसूचित जनजातिलाई निश्चित आसनहरू आरक्षण गरिएको हुन्छ। आरक्षित समुदायभित्र पनि कठोर प्रतिस्पर्धा गर्नैपर्छ। यसैले म आवश्वक योग्यता भएका शिक्षित युवा भाइ-बहिनीहरूलाई परीक्षामा तनमन लगाएर तैयारी गर्नेआह्वान् गर्दछु। आरक्षणको उपभोग गरी सठिक जगहमा स्थापित हुनसके देशप्रति एक इमानदार अनि योग्य अधिकारीको छाप छोडेर सबैको अघि आफ्नो जाति र समाजको शिर उच्च गर्नसकिनेछ भन्ने मलाई लागेको छ।

चन्द्रसेन खाती (हाम्रो दृष्टि)

स्वतन्त्रता संग्रामी जङ्गवीर सापकोटा

       भारतका सपूत जङ्गवीर सापकोटाको जन्म धजे कमान, सुकेपोखरीमा २ जुलाई, १८८२-मा भएको थियो। उहाँको बाल्यकाल कमानमै घाँस-दाउरा गर्दै बित्यो। कमानमा प्राथमिक स्कूलसम्मको शिक्षा लिनुभएथ्यो। सानै उमेरमा ब्रिटिसको क्रूर हुकुमती शासन देख्दा उहाँको कलिलो हृदयमा विद्रोहको आगो सल्किएको हुनुपर्छ, फलतः स्वतन्त्रता संग्रामले हृदय आकृष्ट भयो।  १९१५ सालमा श्री मोहनदास करमचन्द गान्धी दक्षिण अफ्रिकाबाट स्वदेश फर्केका समय ब्रिटिस शासनको अत्यचार, अन्याय, प्रशासनिक दुर्व्यवहारदेखि विरक्त भएर तड़पिरहेका थिए - जङ्गवीर सापकोटा। १९२० सालतिर दलबहादुर गिरीको नेतृत्वमा उहाँले उन्मक्तिको बाटो पाए। त्यसपछि मृत्युले न अँगालुन्जेलसम्म आफ्नो सिद्धान्तबाट